Poziomy neurologiczne w coachingu

Analiza modelu Roberta Diltsa

Robert Dilts, znany badacz i praktyk NLP (Neuro-Linguistic Programming), w swojej książce „Od przewodnika do inspiratora. Coaching przez duże C” przedstawił model poziomów neurologicznych. Model ten został zaprojektowany jako narzędzie do analizy i zrozumienia różnych aspektów ludzkiego doświadczenia oraz do pracy coachingowej, pomagając zrozumieć, jak zmiany na jednym poziomie mogą wpływać na inne.

Sześć poziomów neurologicznych

W modelu Diltsa wyróżnia się sześć kluczowych poziomów, które pozwalają na analizę doświadczeń i zachowań człowieka poprzez odpowiedzi na specyficzne pytania:

1. Otoczenie (Environment) – Odpowiada na pytania: Gdzie? Kiedy? Z kim? Jakie są warunki zewnętrzne, w których zachodzi dane zachowanie? Ten poziom koncentruje się na fizycznym i społecznym kontekście, w którym funkcjonujemy.
2. Zachowanie (Behavior) – Dotyczy pytania: Co robię? Obejmuje obserwowalne działania i reakcje człowieka w określonych sytuacjach. Tradycyjnie coaching na tym poziomie koncentruje się na doskonaleniu konkretnych umiejętności i nawyków.
3. Umiejętności (Capability) – Odpowiada na pytania: Jak? W jaki sposób potrafię to zrobić? Ten poziom skupia się na zdolnościach i kompetencjach, które umożliwiają realizację określonych działań. Coach na tym poziomie działa jako nauczyciel, pomagając rozwijać nowe strategie myślenia i działania.
4. Przekonania i wartości (Beliefs and Values) – Dotyczy pytań: Dlaczego? Jakie są moje przekonania i wartości, które wpływają na moje działania? Coaching na tym poziomie angażuje pracę nad motywacją i wewnętrznymi przeszkodami, często korzystając z mentoringu, aby kształtować pozytywne przekonania i wartości.
5. Tożsamość (Identity) – Odpowiada na pytanie: Kim jestem? Skupia się na samoidentyfikacji i roli, jaką dana osoba przypisuje sobie w różnych kontekstach życia. Coach na tym poziomie działa jako sponsor, wspierając rozwój osobisty i profesjonalny, oraz pomagając w odkrywaniu i definiowaniu tożsamości.
6. Duchowość (Spirit/Strategic Vision) – Zajmuje się pytaniem: Po co? Dla jakiej idei lub misji działam? Ten poziom dotyka kwestii związanych z głębszym sensem istnienia i celami życiowymi. Coach na poziomie duchowym pełni rolę inspiratora, pomagając klientowi znaleźć spójność z własną misją i wizją życiową.

Zastosowanie poziomów neurologicznych w coachingu

Każdy z wymienionych poziomów wymaga innego podejścia coachingowego. Pierwsze trzy poziomy – otoczenie, zachowanie i umiejętności – dotyczą bardziej powierzchownych aspektów, które są łatwiej obserwowalne i bardziej świadome. Z tego powodu coaching na tych poziomach często nazywany jest coachingiem zadaniowym, ponieważ skupia się na konkretnych działaniach i umiejętnościach.

Pozostałe trzy poziomy – przekonania, tożsamość i duchowość – dotykają głębszych, bardziej wewnętrznych aspektów osobowości. Te poziomy często są nieświadome i wymagają bardziej subtelnych interwencji coachingowych. Praca na tych poziomach jest określana jako „coaching przez duże C”, ponieważ angażuje zarówno klienta, jak i coacha w proces głębokiego rozwoju i zmiany.

Interakcje między poziomami

Ważne jest, aby zauważyć, że zmiany na wyższych poziomach (np. przekonania, tożsamość, duchowość) mają tendencję do wywoływania zmian na poziomach niższych (np. zachowanie, umiejętności, otoczenie). Dlatego skuteczna zmiana na poziomie zewnętrznym wymaga najpierw transformacji wewnętrznej. Coachowie często poruszają się między poziomami, aby zidentyfikować, gdzie dokładnie klient doświadcza blokad i jakie interwencje mogą przynieść najwięcej korzyści.

Model poziomów neurologicznych Roberta Diltsa jest cennym narzędziem w pracy coachingowej, umożliwiającym dogłębne zrozumienie różnorodnych aspektów ludzkiego doświadczenia oraz wspieranie klienta w procesie pełnego rozwoju na wszystkich poziomach. Pomaga także zrozumieć, że każda zmiana jest częścią większej całości i wpływa na wszystkie aspekty życia jednostki.